حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی به بازار گفت: ارزش صادرات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در دو ماهه نخست امسال، کاهش ۱۶درصدی داشته است. مقدار صادرات در دو ماهه نخست سال گذشته حدود سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بود که این رقم امسال به سه میلیارد و ۱۵۰ میلیون دلار کاهش یافت.

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی افزود: با شروع جنگ ایران و اسرائیل در خرداد بسیاری از واحد‌های پالایشی و پتروشیمی برای جلوگیری از آسیب‌ها و خسارت‌های احتمالی و خالی شدن مخازن تعطیل شدند. با توجه به این مسئله ارزش صادرات در سه ماهه امسال هم نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهشی خواهد بود.

تعطیلی واحد‌های پتروشیمی و کاهش صادرات
در جریان حمله اسرائیل به برخی نقاط حساس ایران و تهدیدات مکرر نظامی، بسیاری از واحد‌های پتروشیمی و پالایشی کشور، به‌ویژه آنهایی که در مناطق جنوب کشور و اطراف خلیج فارس قرار دارند، به ناچار فعالیت خود را متوقف کردند. این تصمیم، بیشتر جنبه پیش‌گیرانه داشت و با هدف کاهش خطرات ناشی از احتمال حمله به تأسیسات زیرساختی اتخاذ شد.

تعطیلی این واحد‌ها گرچه اقدامی ضروری به‌نظر می‌رسید، اما از یک‌سو منجر به توقف تولید محصولات پتروشیمی شد و از سوی دیگر زنجیره تامین داخلی و صادراتی را نیز با اختلال مواجه کرد.

از آنجا که محصولات پتروشیمی ایران به‌طور عمده صادر می‌شوند و مشتریان خارجی نیاز به تحویل به‌موقع دارند، هرگونه توقف یا تاخیر در ارسال محموله‌ها باعث می‌شود این بازار‌ها به رقبای دیگر واگذار شوند. بسیاری از خریداران بین‌المللی در چنین شرایطی تمایل دارند برای اطمینان از تداوم تامین، به‌سراغ دیگر تولیدکنندگان منطقه مانند عربستان سعودی، قطر یا امارات بروند.

با توجه به شرایط نیاز است که تولید واحد‌های پتروشیمی هرچه سریع‌تر جبران شود تا بازار‌های صادراتی ایران نابود نشوند.

تاثیر مستقیم بر صادرات و بازار ارز

کاهش صادرات پتروشیمی نه‌تنها بر تراز تجاری کشور اثرگذار است، بلکه به‌طور مستقیم بر وضعیت بازار ارز نیز تاثیر می‌گذارد. در شرایطی که کشور به دلیل تحریم‌های نفتی، محدودیت‌هایی در صادرات نفت خام دارد، صادرات فرآورده‌های پتروشیمی یکی از اصلی‌ترین منابع ارزآور برای اقتصاد ایران به‌شمار می‌آید. بنابراین، هرگونه کاهش در حجم یا ارزش این صادرات، به معنای کاهش ورود ارز به چرخه اقتصادی کشور است.

در شرایط فعلی که تقاضا برای ارز در بازار آزاد بالا و منابع تامین آن محدود است، کاهش ارز حاصل از صادرات پتروشیمی باعث می‌شود نرخ ارز روندی افزایشی پیدا کند. این افزایش نرخ ارز نیز خود را در افزایش قیمت کالا‌های وارداتی، بالا رفتن هزینه‌های تولید داخلی و در نهایت رشد تورم نشان می‌دهد. از سوی دیگر، افت توان تامین ارز توسط بانک مرکزی می‌تواند فشار مضاعفی بر بازار وارد کند و بی‌ثباتی در نرخ‌ها را تشدید کند.

با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از تولید و صادرات کشور در خردادماه به دلیل شرایط جنگی مختل شده، پیش‌بینی می‌شود کاهش صادرات تنها به دو ماه ابتدایی سال محدود نماند. همان‌گونه که سخنگوی اتحادیه نیز اعلام کرده، ارزش صادرات در سه‌ماهه ابتدایی سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش خواهد یافت. این موضوع علاوه بر اثرگذاری مستقیم اقتصادی، بر اعتبار تجاری ایران در بازار‌های جهانی نیز اثرگذار خواهد بود؛ چراکه بی‌ثباتی در تولید و تحویل کالا، اعتماد خریداران خارجی را کاهش می‌دهد.

حمله اسرائیل به ایران نه‌تنها تبعات امنیتی و سیاسی داشته، بلکه بر بخش‌های اقتصادی کشور نیز اثراتی را بر جای گذاشته است. تعطیلی برخی واحد‌های مهم برای پیش‌گیری از خسارت، به کاهش تولید منجر شده و زنجیره صادرات را مختل کرده است.